Wyłudzenie, czy oszustwo? Co zrobić, gdy ktoś mnie oszukał?

W życiu codziennym przyda nam się znajomość podstawowych przepisów dotyczących prawa karnego. Nadzwyczaj często pojawiającym przestępstwem jest oszustwo, powszechnie znane jako wyłudzenie. Mówi o nim treść artykułu 286 kodeksu karnego:

§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy.

§ 3. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 4. Jeżeli czyn określony w § 1-3 popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Dobrem chronionym przez art. 286 § 1 KK jest przede wszystkim nasza własność (czyli mienie), ale także uczciwość obrotu majątkowego i nasza wolność od oszukańczych transakcji, powszechnie nazywanych wyłudzeniami.

Jak wynika z treści przepisu, oszustwa można dokonać na trzy sposoby:

1. przez wprowadzenie innej osoby w błąd,
2. przez wyzyskanie naszego błędu przez oszusta,
3. lub przez wyzyskanie niezdolności innej osoby do należytego pojmowania swojego działania.

Pierwszy i drugi sposób opiera się na błędzie pokrzywdzonego, gdy jego wyobrażenie o rzeczywistości nie odpowiada faktom, a podjęcie decyzji opiera się na błędnych i mylnych informacjach. Sprawca albo błąd ten wywołuje, albo wykorzystuje fakt, że pokrzywdzony jest już w błędzie.

Trzeci sposób popełnienia oszustwa wiąże się ze szczególnymi cechami osoby dokonującej rozporządzenia mieniem, np. gdy jest to osoba małoletnia, a więc niedojrzała i niedoświadczona w podejmowaniu decyzji, albo też jest to osoba starsza, zagubiona i nieobeznana w sprawie.

Analizując więc brzmienie przepisu, możemy stwierdzić, że przestępstwa oszustwa dopuszcza się osoba, która w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza do tego, że pokrzywdzony, nieświadomy swojego błędu, podejmuje decyzję o takim rozporządzeniu swoim (lub cudzym) majątkiem, które jest dla niego ewidentnie niekorzystne.

W codziennym życiu możemy znaleźć wiele przykładów oszustw, potocznie nazywanych wyłudzeniami, zwłaszcza dotyczących osób starszych, np. przy metodzie uzyskania pieniędzy „na wnuczka”, czy też w sprawie nieuczciwych sprzedawców na portalach aukcyjnych. Zawsze warto jak najszybciej zawiadomić w takiej sytuacji organy ścigania – prokuraturę, bądź zgłosić sprawę na Policję.