Przyjęcie i odrzucenie spadku

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że otrzymując spadek, powinno się złożyć formalne oświadczenie o jego przyjęciu bądź odrzuceniu, zwłaszcza jeżeli taki spadek obciążony jest długami. Złożenie odpowiedniego oświadczenia spadkowego jest tym bardziej istotne, że często po latach, za pośrednictwem sądu, zgłasza się do nas bank, który żąda stwierdzenia, że przyjęliśmy owy spadek wraz z długami, ponieważ w oznaczonym terminie nie złożyliśmy tzw. „oświadczenia spadkowego”.

Oświadczenie spadkowe składa się przed sądem lub przed notariuszem. Można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym. Oświadczenie składa się jednorazowo i co do zasady, nie można go już odwołać. Mówią o tym przepisy kodeksu cywilnego w części dotyczącej prawa spadkowego (art. 1012 – 1024 k.c.).

Spadkobierca może podjąć trzy rodzaje decyzji: 

1. może spadek przyjąć bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste),
2. może przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza),
3. bądź też spadek zupełnie odrzucić.

Poza drobnymi wyjątkami, spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, albo częściowo odrzucić.

Oświadczenie spadkowe może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Termin ten jest kluczowy, ponieważ brak oświadczenia w powyższym terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku. Jeśli spadek nie był obciążony długami, to nie ma problemu, jeśli jednak długi takie były, może się okazać, że w tej sytuacji będziemy musieli je w całości spłacić... Warto wtedy poszukać profesjonalnej pomocy prawnej.

Ochronie w zakresie składania oświadczeń spadkowych podlegają osoby niemające pełnej zdolności do czynności prawnych (np. osoby niepełnoletnie), osoby, co do których istnieją podstawy do ich całkowitego ubezwłasnowolnienia (np. osoby chore psychicznie), albo osoby prawne (np. spółki handlowe). W tych przypadkach, brak oświadczenia w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Wtedy spadek wycenia biegły, odejmuje długi i resztę otrzymują spadkobiercy (w uproszczeniu).

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Wtedy sąd szuka dalszych spadkobierców (dalszych w kolejności według tzw. grup spadkowych). Zazwyczaj są to jego dzieci i dalsi krewni, którzy muszą złożyć swoje oświadczenia spadkowe.

Natomiast spadkobierca, który spadek przyjął, staje się właścicielem majątku i jest odpowiedzialny za ewentualne długi spadkodawcy w zakresie, w jakim spadek przyjął (wprost lub z ograniczeniem).